Perceptie, en het enige wat ik zeker ben

Ik denk nog geregeld aan het uitgangspunt van een boek over emotionele intelligentie. Het ging over waarneming en over het onderscheid tussen waarneming en interpretatie. "Ik zag hoe hij mij met een achterdochtige blik aankeek," is eigenlijk niet correct. "Ik zag je mij aankijken met opgetrokken wenkbrauwen," is correcter. Uit die waarneming (opgetrokken wenkbrauwen) kan een interpretatie volgen (achterdocht). Wat iemand anders voelt, kan ik nooit met zekerheid weten. Het enige wat ik zeker weet, is wat ik zelf voel.

Zit die auteur er niet boenk op? Het enige wat ik zeker weet, is wat ik voel. Daarna komt perceptie. Immers met mijn zintuigen krijg ik wel waarnemingen binnen, maar die zijn ook beperkt. Kijk naar al die prentjes over gezichtsbedrog. Wat wij denken te zien, stemt niet altijd overeen met de werkelijkheid. Een oog ziet maar op een heel klein puntje een scherp beeld, de rest is onscherp. Onze hersenen sturen onze oogballen, en aan de hand van de waarnemingen, maken onze hersenen een reconstructie van de werkelijkheid rondom ons.

Wat is die werkelijkheid? Vroeger dachten wij dat de zon en de sterren rond ons draaiden, later leerden wij dat de aarde een onwaarschijnlijk klein onderdeel is van een gigantisch universum. Misschien bestaan er wel een onwaarschijnlijk groot aantal universa. Horen wij - vanuit puur wetenschappelijk standpunt - niet bijzonder bescheiden te zijn? Misschien zijn onze waarnemingen in lange nog geen speldenkop van een ijsberg.

De mens leek de afgelopen 2.000 jaar de neiging te hebben om te denken dat grenzen van de kennis bijna waren bereikt. Newton kwam op de proppen met de wetten van de zwaartekracht. De fysica die we gebruiken om bruggen te bouwen, bleek 100 jaar geleden niet helemaal juist. Niet dat er bruggen gaan instorten. Maar de relativiteitstheorie leert ons dat we relevante afwijkingen kunnen meten als we met snelheden te maken hebben die de lichtsnelheid benaderen.

Wat is materie? Hoe is het opgebouwd? Hoe komt het aan zijn eigenschappen? Wat is tijd en ruimte? In de labo's van Cern (Genève) is er een nieuw wereldbeeld aan het groeien.

In het verleden probeerden mensen of instellingen verschillende keren om onderzoek tegen te houden op grond van religieuze redenen. Al begrijp ik niet goed waar de belediging zit: "Sorry God, ik denk dat U niet alleen een stukje grond hebt gecreëerd, met een zonnelamp, een maanlamp en wat sterretjes, maar... (slik) wij denken dat wij U tevens ook nog honderdmiljoenmiljard planeten, sterren enz hebt gemaakt." Waarom reageren wij zo?

Zelfs vernieuwende wetenschappers moeten soms heel wat overtuigingskracht aan boord leggen om met nieuwe wereldbeelden op de proppen te komen. Waarom?

Mensen die bedrijven reorganiseren kennen dat fenomeen. Mensen werpen weerstand op bij veranderingen. Daarom moet je aan change management doen bij bedrijfsreorganisaties.

Onze voorouders hadden ook last om te aanvaarden dat wij afstammen van een soort apen. Een wereldbeeld met "beschaafde" mensen, en "wilde" beesten, stond op de helling.

Ik stel mij eerder de vraag, wat is er nog dat wij allemaal niet kennen. Kan ik ergens een hint vinden? Is dat wat science fictionschrijvers drijft? Even out of the box een andere realiteit fantaseren? Gedachtenexperimenten opzetten?

Het enige wat is zeker ben, is wat ik voel, schreef de expert in emotionele intelligentie. Hierbij vraag ik mij ook af wat de relatie is tussen wat ik voel en de werkelijkheid. Exacte wetenschappers hebben de neiging om fysica de harde realiteit te noemen en alles wat met gevoel te maken heeft, noemen ze soft. Is het niet omgekeerd? Is mijn gevoelswereld niet de enige harde realiteit?