Media - Trends in mediatechnologie - trends op IBC

Van vrijdag 13 tot en met dinsdag 17 september 2013 was het weer zover. In de tentoonstellingshallen RAI in Amsterdam ging naar jaarlijkse gewoonte een van de twee belangrijkste hoogmissen in de wereld van de omroeptechneuten door. Meer dan duizend standhouders dongen naar de aandacht van de meer dan 50.000 professionele bezoekers .

Zoals elke beurs is het een moment ideaal om nieuwe klanten of leveranciers te vinden. Het is ook een gelegenheid om mensen te ontmoeten die je al een tijdje belt en mailt. Op de standen kun je ook de nieuwste technologieën aan het werk zien. Je kan er dan ook de nieuwste trends opsnorren. Tien jaar geleden kon je de high definition ontdekken. Wat later zag je ook de opkomst van 3D. Wat waren de trends nu?

Van SD naar HD

Eerst en vooral niet vergeten dat heel wat omroepen nog volop bezig zijn met het upgraden van SD naar HD. Zelfs de BBC en de grote Amerikaanse omroepen zenden in hun journaals reportages uit die nog in SD. Je vindt er dus nog heel wat hard- en software die omroepen helpen om van SD naar HD over te stappen.

Archivering

Ook wordt overal de videocassette uitgewuifd. Dit betekent ook dat grote archieven gedigitaliseerd worden. De nieuwste archieven vind je nu in datacenters. Hierbij is het datacassetteformaat LTO (Linear Tape-Open) populair. Eén zo'n cassette kan vandaag 2,5 TB bevatten. Sony heeft nu ook een archiefoplossing op basis van cartridges die blu-raydisks bevatten, de Optical Disc Archive. Met een robotsysteem kan je een gigantisch archief aanleggen. De LTO tapes zouden het tientallen jaren moeten uithouden, de optische schijven van Sony zelfs meer dan 50 jaar.

3D?

3D was dit jaar nagenoeg helemaal afwezig. Dit is een trend die afgedaan heeft. Het gedoe met brilletjes zit er wellicht voor iets tussen. Zelf merk ik ook dat ik af en toe graag een film in 3D zie, maar dat het niet altijd hoeft. Persoonlijk hoop ik dat 3D niet helemaal verdwijnt, maar wel zijn juiste positionering vindt.

Eéns om de 25 jaar zie je een opstoot van 3D-film. Misschien is de definitieve doorbraak voor over 25 jaar.

4K (Ultra HD)

De 3D hype is nu vervangen door de 4K-trend! 4K is de opvolger van full HD. 4K slaat op het aantal puntjes op een horizontale in een lijn beeld: 4K ofwel (ongeveer) 4.000. Een gewoon HD-beeld heeft er ongeveer 2.000, 4K dus twee keer zoveel puntjes per horizontale lijn en ook twee keer zoveel horizontale lijnen. Een 4K-beeld is dus 4 keer zo scherp als een full HD-beeld.

Eigenlijk ga ik een beetje slordig om met terminologie. Een full HD is een televisiebeeld. Vier keer full HD levert het televisieformaat Ultra HD. 4K is eigenlijk een cinemaformaat. Het verschil in Ultra HD en 4K is wel marginaal. Zo heeft HD ook een cinemategenhanger: 2K. Een 4K beeld is dus vier keer groter (2 x breder en 2 x hoger) dan een 2K beeld.

Niet alleen ik ga slordig om met deze terminologie. Ik heb de indruk dat 4K ook de meer en meer wordt gebruikt voor Ultra HD.

De demonstraties zijn alvast veelbelovend. De enkele 4K schermen die getoond werden, zijn indrukwekkend. De beelden zijn nog scherper en nog groter zijn dan full HD.

Is 4K ook een tijdelijk fenomeen als 3D? Ik denk het niet. Schermen worden altijd groter. Bij grotere schermen past ook een grotere resolutie. Het is een natuurlijke evolutie van technologie. Je ziet gelijkaardige trends bij digitale fototoestellen.

8K

Op de Future Zone op IBC kon je trouwens ook de opvolger van 4K zien: 8K. De Japanse openbare omroep is al jaren bezig met dit gigantische formaat. Over drie jaar starten ze zelfs met regulier uitzendingen.

3G

De afgelopen jaren was "3G" de trend. Hiermee verwijs ik niet naar een gsm-standaard, maar wel naar het formaat van digitale televisie. Thuis gebruiken wij hdmi-kabels om tv, blu-raydisk, decoders en spelconsoles met elkaar te verbinden. In een studio of op een omroep gebruiken wij niet de hdmi-standaard, maar een professionele tegenhanger: SDI.

Consumertoestellen sturen via een hdmi-kabel naast beeld en geluid ook informatie door van een afstandsbediening. Zo kan het zijn dat je dvd-speler automatisch uitgeschakeld wordt wanneer je je tv-toestel uitschakelt.

Een SDI-signaal die uit een camera komt, moet dan aan de noden van televisiemakers voldoen. Een SDI signaal heeft veel meer geluidssporen. Ook krijgt elk beeld een nummer, of beter: een tijdscode. Deze tijdscodes worden later gebruikt om aan te geven welke stukken er moeten gebruikt worden bij montages.

Een SDI-signaal is digitaal. Het is dus een stroom van eentjes en nulletjes. Het is zelfs een hele grote stroom van eentjes en nulletjes. Voor televisie in SD bedraagt ongeveer 300 Mbit/s: 300.000.000 (driehonderd miljoen) eentjes of nulletjes per seconde. HD-SDI is nog indrukwekkender. 720p en 1080i (de uitzendnormen die nagenoeg alle zenders vandaag in HD hanteren): 1,5 Gbit/s. Anderhalf miljard eentjes en nulletjes per seconde! De capaciteit van een dvd is ongeveer 5 GByte (= 5x8 Gbit = 40 Gbit). Dat is dus goed voor 40/1.5 seconden = 26,67 seconden.

Een Serial Digital Interface (SDI): kabel en (BNC) connector

De opvolger van 720p en 1080i is 1080p, en hiervoor heb je 3 Gbit/s nodig. Om zo'n gigantisch dense stroom van data te kunnen verwerken moet alle apparatuur en hardware aangpast zijn. Niet alleen moet de elektronica voldoende snel werken, ook moeten de kabels en connectoren aan strenge technische normen voldoen, zodat de eentje en nullen aan de andere kant van de kabel nog herkenbaar zijn.

Om aan te duiden dat kabels en andere hardware en software geschikt zijn voor de SDI aan 3Gbit/s, duiden wij dat kort aan als 3G-SDI. 3G was dan ook de trend van de laatste jaren.

6G? 12G?!

Hoe gaan wij 4K beelden over een kabel sturen? Vermits een 4K beeld 4 keer zo groot is als een HD-beeld, kunnen wij het in vier stukken snijden en over vier kabels sturen. Zo gebeurt het ook in een aantal gevallen.

Ondertussen evolueert technologie, en zag je op IBC de opvolger van de 3G verschijnen: 6G. Ik vermoed dat dit een tussenformaat wordt. In de technische literatuur zie je ook al 12G opduiken. Dat lijkt mij het waardige formaat voor 4K. Even verduidelijken. Met 1.5G transporteer je 1080i: (een klein beetje kort door de bocht) 25 full HD-beelden per seconde. Met 3G kan je 50 full HD-beelden doorsturen. 6G is geschikt voor 4K aan 25 beelden per seconde. We zetten dus een stap terug in het aantal beelden per seconde. Daarom denk ik dat we eerder naar 12G evolueren: 50 4K-beelden per seconde.

Even terzijde. Als het aantal puntjes toeneemt op een scherm, krijgen wij een scherper beeld. Maar wat is het belang van het aantal beelden per seconde? Hoe meer beelden er per seconde getoond worden, hoe duidelijker en vloeiender bewegingen in beelden zijn. Kijk maar eens naar draaiende wielen. De spaken worden heel snel onduidelijk.

De trend naar een groter aantal beelden per seconde is in de cinema ook ingezet. The Hobbit werd in high frame rate (HFR) gedraaid: 48 beeldjes per seconde, bij gewone cinema bedraagt dit 24 beeldjes per seconde.

MiniStudio - The Mobile Studio

Studiotech stond dit jaar ook weer met een stand op IBC. Eén van de aandachtstrekkers was de MiniStudio:

• één flightcase ("de regie") met video- & audiomixer, een kleine recorder (bijvoorbeeld op SxS-geheugenkaartjes)
• 4 rollen met 100 m kabel die verbonden zijn met de flightcase
• 4 convertoren, die elk met een van die kabels verbonden zijn
• 4 camera's
• 4 monitoren 

Wat is er dan zo interessant aan deze combinatie?

• Elke camera is slechts met één kabel verbonden. Bovendien is het een lange kabel: 100 meter. Wat loopt er precies door deze kabel?
• Het HD-SDI-beeld van de camera naar de regie
• Het beeld dat van de regie op antenne gaat, loopt ook naar de camera, nuttig voor de cameraman, de realisator en/of de presentator
• De tally (het rode lampje dat aanduid dat het beeld op antenne is). Ook heel belangrijk voor de presentator (hij weet dan dat hij naar de juiste camera kijkt) maar ook voor de cameraman (hij weet dan dat hij zijn cadrage niet bruusk mag veranderen of aanpassen).
• Intercom: de koptelefoon voor de cameraman (de communicatie tussen regie en camera)
• Voeding: dit lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Het voltage moet om veiligheidsreden beperkt blijven, maar anderzijds moet er wel voldoen vermogen doorgestuurd worden

• De converter gaat de signalen in de kabel weer opsplitsen. 
• Het is een convertor die aan professionele eisen voldoet: alle aansluitpunten zijn stevig en degelijk. 
• De convertor komt in twee versies:
• ofwel maak je hem vast aan de benen van het statief -- dit is van toepassing voor kleine camera's
• ofwel maak je hem vast aan de achterkant van de camera (de camera moet dan wel een v-mount hebben) -- dit is van toepassing voor reportagecamera's. De convertor komt dan op de plaats van de batterij.

• Deze set is vooral interessant:
• omdat de kabel zo lang mag zijn (door gebruik van een koppelstuk kan je zelfs een kabel van 100 m nogmaals verlengen met 100 m) 
• Er is slechts één kabel
• Er is ook voeding voor camera en monitor (dus geen gezeul met batterijen)
• Het is geschikt voor HD (interessant voor omroepen die upgraden van SD)
• Je kan ook niet-studiocamera's gebruiken (bijvoorbeeld kleinere camera's die ook ingezet worden voor reportages)