Media - 4K en full frame doet ook zijn intrede bij de Vlaamse zenders

4K is de nieuwe trend. We zien dit ook bij de Vlaamse zenders. VTM, Eén en zelfs Libelle TV zetten hun eerste stappen in die richting.

4K is de opvolger van full HD. We zagen deze trend ook op IBC 2013. (Lees ook: Media - Trends in mediatechnologie - trends op IBC)

Sony F55: full sensor - 4K

Eigenlijk kunnen wij spreken van twee tendensen:

• De opgang van de full frame camera 
• 4K: ultrascherp beeld, veer keer zo scherp als HDTV

Full frame sensor

Een sensor is een chip waar de lens het beeld op projecteert. Een gelijkaardige sensor zit ook in een fototoestel. Op zo'n chip zitten miljoenen ultrakleine lichtsensoren. Microscopische schakelingen op de chip zetten het geprojecteerde beeld om in een datastroom, die dan uiteindelijk later weer word omgezet in een beeld op een televisiescherm.

Sensor in een digitaal fototoestel

Een full frame sensor is een sensor die even groot is als foto op een negatief van een 35 mm film. Deze sensoren zijn nu in opmars. In de huidige studiocamera's en zijn die sensoren 2/3 inch. De maat 2/3 inch is eigenlijk min of meer de standaard voor alle broadcastcamera's. In een consumentencamera is de sensor een stuk kleiner: 1/3 inch. 

Verschillende standaardmaten van beeldsensoren

Hoe groter de sensor, hoe beter de beeldkwaliteit. Echter, er is ook nog iets anders. Een full frame sensor is ool even groot als een beeld op een filmrol voor cinema. Met een full frame sensor en met de juiste lenzen, krijg je ook een cinemalook. Een cinemalook is een look met meer sfeer, met meer dramatische impact. 

Dit heeft niet alleen te maken met een betere beeldkwaliteit, maar ook met een afgenomen scherptediepte. Op een goedkope smartphone camera is er een grote scherptediepte: bijna alles scherp. Met een camera met full sensor en met bijhorende lenzen, kun je foto's veel stemmiger maken door die scherptediepte aanzienlijk te verkleinen.

Kleine scherptediepte: alleen het onderwerp is scherp. Hierdoor wordt het beeld ook stemmiger  (Fir0002/Flagstaffotos)

Grote scherptediepte: bijna alles is scherp, hierdoor wordt de aandacht van het onderwerp meer afgeleid (Fir0002/Flagstaffotos)

Hoe groter de beeldsensor, hoe kleiner de scherptediepte, dus. Vermits de regisseurs en de televisiemakers proberen beelden te maken met meer emotionele impact, hebben ze ook graag grotere sensoren. 

Resoluties

Op grotere sensoren kunnen ook meer beeldpuntjes gecapteerd worden. Er bestaan full frame sensoren die full HD beelden capteren. Maar er bestaan ook (duurdere) varianten met hogere resoluties. 

Een aantal jaren geleden verraste het merk Red de markt met 2K, 4K en later ook met 5K en 6K camera's aan verbluffende prijzen. Ondertussen is de Red hype wel wat over, want de gebruikers hebben ontdekt dat ze nog zoveel toebehoren moesten aanschaffen om echt te kunnen werken, waardoor dat kostenplaatje er opeens veel minder spectaculair uitzag. 

Het Lichaam van Coppens (VTM) op Red Camera

Het Lichaam van Coppens (VTM - VMMa) - Gedraaid op full sensor

Voor de studio-opnames van Het Lichaam van Coppens, werden de Grass Valley LDK6000 camera's van VTM in de opbergloods gerold en vervangen door (gehuurde) Red camera's. Dat is een opmerkelijke trend. 

Wanneer men een film draait, of wanneer men een reportage maakt, gebruikt men praktisch altijd maar één camera. In de studio zijn dat er meer: minimaal  drie of vier. In een studio is de techniek dan ook vele malen complexer, want al die videosignalen moeten verwerkt worden. 

4K

Sony F55 bij Ook al zijn er vandaag camera's met 6K en zelfs 8K, 4K wordt de volgend standaard. Dat heeft ook met het financiële plaatje te maken. Een populaire camera is de Sony F55. Die camera kan je gebruiken voor FullHD en voor 4K.

De Eerste Show (Libelle TV)

De F55 kan je zelfs gebruiken voor een programma in SD. Al verlies je dan wel heel veel. De Eerste Show op Libelle TV is een multicamregistratie met zo'n F55 camera's. 

De Ridder (VRT)

Volgende zondag 13 oktober 2013 start Eén (VRT) met de uitzending van de nieuwe misdaadreeks De Ridder. De eerste aflevering is in 4K gemaakt. Dit laat VRT toe om dit formaat uit te testen. Vooral ook naar postproductie: het aanbrengen van de nodige kleurencorrecties om de stemming en de look helemaal op punt te zetten.

Zuidflank (VTM)

VMMa was destijds de eerste in Vlaanderen om HD binnen te halen. Ondertussen is daar besloten om de nieuwe topreeksen zoals Zuidflank op 4K te draaien. Vandaag wordt deze reeks bij uitzending wel gedownconvert naar full HD. Waarom toch op 4K draaien? Vooral voor de look. Op 4K is die toch nog altijd beter. Bovendien draait men vandaag future proof. Later kan deze serie in zijn volle glorie heruitgezonden worden.

Hoe zit het met het kostenplaatje? Dat is niet zo eenvoudig uit te rekenen. Bij de camera zijn de sensor en de lenzen duurder. Bij de montage heb je een krachtiger computerinfrastructuur nodig. Toen we overschakelden van SD naar HD moesten de decors ook opeens veel nauwkeuriger afgewerkt worden. Van HD naar 4K is die laatste stap wel niet zo groot. 

Voor een commerciële zender is een meerkost verantwoord als dat ook opbrengt. De adverteerders betalen evenredig met de kijkcijfers. Als er meer kijkers zijn, betalen ze meer. Een programma met sterke beelden en met een treffende look kan meer kijkers trekken. Natuurlijk spelen er ook nog andere factoren mee zoals scenario, ritme en geluid, maar daarom investeert VMMa heel veel in de technische afwerking van haar programma's.

4K in de huiskamer?

Vandaag zie je zelfs op BBC en op de grote Amerikaanse zenders in hun HD nieuwsuitzendingen nog veel reportages in SD. De conversie van de volledige ketting van SD naar HD is nog altijd niet helemaal rond. 4K moet je morgen nog niet in de huiskamer verwachten. Hiervoor moet de volledige uitzendketting van cameralens in de studio en ten velde tot en met het scherm in de woonkamer opnieuw vernieuwd worden.

Vermits 4K veel hogere eisen stelt aan de hele infrastructuur bij de omroepen, de kabelleveranciers en thuis, is het duidelijk dat we eerder 10 jaar dan 5 jaar nodig zullen hebben om de volgende stap te maken. Tegen dan zal het dan ook allemaal veel meer betaalbaar zijn.