Wanneer breekt 4K door?

In de huis-, tuin- en keukenelektrozaaken kun je er niet meer naast kijken. De eerste 4K Ultra HD tv's zijn in aantocht. Wanneer mogen wij een doorbraak verwachten van de opvolger van Full HD? 

Meer over de opvolgers van HD, lees je in mijn blog Wat na HDTV? Hier vind je meer uitleg over termen zoals UHD, 4K, 8K, HFR en HDR.



Aanleiding van deze blog, is de reactie van Koen Delvaux op een fotoalbum die ik op Facebook gepost heb na de infonamiddag Beyond HD: overkill or not (georganiseerd door MediaNet Vlaanderen op VRT 21.05.2015). Koen is op Twitter een topinfluencer in België. Professioneel leeft zich nu volledig uit als innovator (lees: Head of Consumer Innovation) bij Proximus.

Zijn post:

Koen Delvaux Broadcast quality versus consumer quality zal eenzelfde evolutie kennen als binnen de rest van IT: vroeger hadden bedrijven geavanceerde computers en kon je thuis enkel met een homecomputer prutsen. Nu heeft een kantoormedewerker meestal een tragere PC met trager internet en minder toepassingen/mogelijkheden dan wat hij thuis privé ter beschikking heeft. Hetzelfde zullen we in de mediasector zien: we zullen al lang 8K HDR homevideos maken en bekijken nog voor de mediaindustrie naar 4K overgeschakeld is.

31 mei om 13:14

Koen heeft gelijk. Wanneer zullen 4K, 8K enz doorbreken? Dat kunnen wij natuurlijk niet exact voorspellen. Wel kunnen wij de factoren oplijsten die hierbij een rol spelen.

Om van een 4K homevideo te maken heeft een consument nodig:

• een 4K camcorder,
• een 4K scherm
• en liefst ook nog een computerprogramma of een app om de opnames te monteren.

Iemand die 10 jaar geleden koos voor een HD consumentenvideocamera, kan nu voor een gelijkaardig prijs een 4K-model kopen. Idem voor 4K-schermen. En net als 10 jaar geleden heb je vandaag een pc nodig met flink wat brainpower onder te kap.

Kortom, een beetje videoliefhebber kan vandaag al dromen van een 4K-productie.

Wat houdt de broadcasters tegen om over te schakelen?

Voor een broadcaster spelen er meer factoren. 

• er zijn wel al een tijdje camera's, maar studiocamera's zijn er nog maar net. Een 4K-camera is een flinke investering. Vooral de lenzen zijn duur. Wij spreken over bedragen in de orde van 100.000 euro. Lenzen zijn al een tijdje het duurste gedeelte, en de prijzen van lenzen hebben niet de trend om te dalen, wat bij camerabodies wel het geval is. 4K-lenzen moeten immers veel nauwkeuriger afgewerkt worden. Een (zoom)lens bevat fijne mechanica, en mechanica heeft niet de neiging in prijs te zakken.
• een beeld uit een studio mag wel in 4K opgenomen worden, in die huiskamer zien wij dit beeld slechts in 4K als elke component in de volledige keten 4K compatibel is.
• De keten van de cameralens tot aan het scherm in de huiskamer is veel langer en complexer en bestaat uit veel meer componenten. Al die componenten moeten geüpgrade worden (lees: vervangen) Wat zijn die componenten zoal? Het begint bij de camera, maar je hebt ook de opname- en weergaveapparatuur (de productieservers), de videomixers, de schriftvormers, de toestellen die ondertitels in beeld brengen, zendapparatuur (bijvoorbeeld voor live verslaggeving in een nieuwsuitzending), enz.
• De consument moet zijn HDMI-kabels vervangen door een 4K HDMI-kabels, dit is een beperkte investering. Broadcasters gebruiken coax-kabels om video over te sturen. Voor HD gebruiken wij vandaag één coax-kabel voor één videosignaal. Voor één 4K-signaal worden nu 4 coax-kabels gebruikt. Dat betekent dat de talrijke verbindingen binnen de technische lokalen en tussen verschillende studio's en de eindregie verviervoudigen. Dit is ook een niet te onderschatten investering: je moet hiervoor nieuwe plannen maken, eventueel ruimtes of kabelgoten vergroten, en je moet de daguren tellen om al die verbindingen te vervangen.
• Ik schrijf hier "broadcasters", maar eigenlijk spelen hier twee belangrijke partijen: de feitelijke broadcasters (de tv-zenders zoals VRT, Medialaan en SBS) en de distributeurs die de signalen verdelen (voornamelijk Telenet en Proximus). We zien pas 4K in de huiskamer als (1) de tv-zenders 4K willen produceren en (2) de distributeurs die 4K ook tot in de huiskamer willen afleveren. Die laatsten moeten ervoor zorgen dat de (honderduizenden) decoders 4K-compatibel zijn en zij moeten ook voldoende bandbreedte voorzien om die veel grotere beelden door te sturen.
• voor de tv-zenders zijn het nu moeilijke tijden. Door de economische crisis adverteren bedrijven veel minder, en ze adverteren nu ook vaker op het internet. Hierdoor hebben ze het lastiger om aan de nodige middelen te geraken. Een opstap naar 4K is daarom niet evident. Ook al is het technisch mogelijk, tv-zenders gaan pas investeren als daar een meerwinst tegenover staat.
• Vermits kijkers nu ook vaker via gsm of tablet naar programma's kijken, vragen tv-zenders zich het nut af van een upgrade. Mensen kijken naar kleinere schermen in plaats van naar grotere schermen. Dat is een argument dat ik het laatste jaar nu niet meer hoor, want de laatste smartphones hebben een Full HD scherm, en de nieuwste tablet hebben grotere resoluties dan Full HD.
• We moeten het toegeven, het is niet goed te zien of een beeld nu 4K is of Full HD. Wij hebben dat eerder bij HD-schermen ook gezien. Mensen hadden vaak niet door dat ze naar een SD-beeld aan het kijken waren. Dit zet broadcasters niet aan om te investeren.
• Vijf jaar geleden leek 3D de toekomst. Toen zijn broadcasters gaan investeren. 3D zit nu in de diepvries. Maar het gevolg is wel dat broadcasters sceptisch zijn tegenover 4K. Ze willen zeker zijn dat het geen hype is.
• Broadcasters willen ook dat de technologie matuurder wordt. Niemand zal substantieel investeren in een infrastructuur met 4 kabels voor één signaal. En terecht. Er zijn oplossingen op de markt die dat kunnen vereenvoudigen. Wij zullen coaxkabels vervangen door netwerkverbindingen, en gebruik maken van IP. Evertz heeft al een volledige oplossing om videosignalen via IP volledig te transporteren. Bedrijven zoals Sony zijn bezig met producten te lanceren die rechtstreeks aan die IP-netwerken kunnen gekoppeld worden.

Bedrijven zoals Netflix hebben al 4K-producties in hun portfolio. House of Cards is een van die producties. Dit soort van leveranciers, kunnen 4K een boost geven. Als broadcasters zien dat consumenten om de Netflix-4K-kar willen springen, dan kan er wel opeens heel snel iets veranderen.

Als 8K eraan komt, zal de consument veel sneller overschakelen dan de broadcasters. De redenen zijn gelijkaardig als hierboven. Voor een consument is het technisch, financieel en politiek veel eenvoudiger. Wij verwachten wel dat broadcasters bij de upgrade naar 4K al rekening zullen houden met een toekomstige upgrade naar 8K. Daarvoor zit die IP-technologie er ook voor iets tussen.



Wanneer zullen wij nu overstappen naar 4K?

• sommige grote zenders zijn de laatste stappen aan het zetten om van SD naar HD over te stappen. Bij VRT zijn nog niet alle programma's of programma-onderdelen in HD (zoals de reportages in Het Journaal). Tegen rond nieuwjaar 2016 zou alles moeten in HD zijn. (VRT is slechts een voorbeeld, geen alleenstaand geval)
• Alle kleine zenders (o.a. de regionale zenders) werken meestal intern in HD, maar de distributeurs verdelen het slechs in SD. Dat heeft te maken met de totale capaciteit aan bandbreedte. Een overstap is pas voor binnen enkele jaren.
• Wij verwachten in de huidige omstandigheden pas over een vijftal jaar de eerste stappen naar 4K. Indien de overstap even lang duurt als die van SD naar HD, dan zijn wij in 2030 nog niet helemaal rond. Echter, we moeten er ook rekening mee houden dat vernieuwing een proces is dat altijd maar sneller en sneller gaat. De overstap van de CD naar de DVD heeft langer geduurd dan de overstap van DVD naar Blu Ray. Een overstap van HD naar 4K zal daarom vermoedelijk sneller verlopen.